- Log in to post comments
Luật chơi CỜ TƯ LỆNH (Phiên bản mới có bổ sung)
I. Mục đích của ván cờ
Ván cờ được chơi giữa hai người, một người cầm quân Đỏ, một người cầm quân Xanh. Mỗi người tìm chiến thuật điều quân trên bàn cờ theo luật chơi để cuối cùng làm thất bại mục tiêu chiến lược của đối phương hoặc tiêu diệt được Tư lệnh của đối phương.
Cờ vừa giúp cho người chơi cả trẻ lẫn già (đặc biệt là giới quân sự) vừa có hứng thú giải trí, vừa có cơ hội rèn luyện cách tổ chức lực lượng giành chiến thắng, qua đó nâng cao trí thông minh, tài thao lược, góp phần nâng cao sức chiến đấu của lực lượng vũ trang trong nhiệm vụ Quốc phòng toàn dân bảo vệ đất nước.
II. Cấu trúc của bàn cờ
Bàn cờ hình chữ nhật, do 11 đường dọc và 12 đường ngang cắt nhau vuông góc tại 132 điểm hợp thành. Có một khoảng trống ước lệ, đó là sông (màu xanh nhạt – xem Hình 2). Sông nằm ngang, chia bàn cờ thành hai phần đối xứng bằng nhau gọi là chiến tuyến. Trên sông (chiến tuyến) có hai đoạn nước nông, dưới có nền đá, được gọi là ngầm. Mọi phương tiện đều có thể vượt qua ngầm. Bên trái bàn cờ (nhìn từ phía này), sẽ là bên phải (nhìn từ phía kia) có hai dãy ô vuông chạy dọc suốt hai chiến tuyến, được quy ước đó là biển (xanh đậm hơn màu sông), trên biển có lực lượng hải quân tham chiến.
Cờ vua, bàn cờ hình vuông, quân cờ đi theo ô, cột dọc, hàng ngang. Cờ tư lệnh đi theo trục tung, trục hoành. Trục tung (dọc) có đánh số các đoạn từ 0 đến 11. Trục hoành (ngang) đánh số từ từ 0 đến 10 như trong toán số học. Gốc của trục tọa độ là 0, góc dưới cùng bên trái bàn cờ khu bên quân đỏ. (như hình vẽ).
Mỗi một giao điểm đều có tên của nó, theo qui định đọc số trục tung trước, số trục hoành sau. Ví du: điểm 3,5 (đọc là ba năm); điểm 0,0 (đọc là không không); điểm 0,7 điểm 0,10 điểm 11,10 điểm 11,0 điểm 8,4. (xem hình1)
Hình 1
Đường thẳng ngang: 3,4-3,7 Đường thẳng ngang 2,4-2,9 ; Đường thẳng ngang 11,1- 11,4
Đường thẳng đứng: 3,1 – 7,1 Đường chéo 45 độ: 10,4 – 7,7
Rút ra:
- Khi tiến khi lui: số sau dấu phẩy giống nhau: ví dụ 3,1 – 7,1
- đi ngang: số trước dấu phẩy giống nhau: ví dụ 3,4 - 3,7
- đi chéo: cả số trước và số sau khác nhau: ví dụ 10,4 – 7,7
Xem Hình 2
Khác với cờ tướng, cờ vua là trên bàn cờ của cờ tư lệnh, có vùng biển, có sông.
Sông ngăn cách hai chiến tuyến. Có hai đoạn sông cạn, dưới có nền đá gọi là ngầm mọi phương tiện được phép qua lại đoạn ngầm này.
III. Quân cờ
Mỗi ván cờ lúc bắt đầu có đủ 38 quân, số quân đó được chia đều cho hai bên: 19 quân Đỏ, 19 quân Xanh bao gồm 11 loại quân. Quân cờ của bên Xanh hoặc bên Đỏ, chỉ khác nhau về màu sắc, còn ký hiệu, cách đi và cách ăn quân đối phương của chúng hoàn toàn giống nhau.
Trong số 19 quân, có hai quân sở chỉ huy, chỉ đứng tại chỗ làm vật cản, không được đi và ăn quân đối phương.
Quân cờ có hai loại: Loại quân tròn trên mặt có in ký hiệu các quân binh chủng; Loại thứ hai là hình khối như cờ vua, nhưng không trừu tượng mà cụ thể là xe tăng, pháo binh, tên lửa… được đúc như những tượng đài nhỏ xíu, in màu xanh đỏ hấp dẫn đủ sức quyến rũ tuổi teen.
Ký hiệu và số lượng của 11 loại quân được thể hiện ở Hình 3 dưới đây:
Hình 3. Quân cờ
Khác nhau cơ bản giữa cờ vua cờ tướng với cờ tư lệnh?
Cờ vua có vua, có hậu, có tượng xe mã chốt. Cờ tướng có tướng sỹ tượng xe pháo mã tốt. Cờ tư lệnh: quân cờ là các biểu tượng của các quân binh chủng hiện đại như xe tăng, pháo binh, bộ binh, công binh, tàu chiến, máy bay, cao xạ, tên lửa cả dân quân tóc dài…
Vì sao có sự khác nhau đó.
- Ngày xưa chiến thuật chủ yếu là đánh công thành. Ngày nay chiến trường rộng lớn, trên trời, dưới biển, trong lục địa, chiến tranh nếu xảy ra sẽ là chiến tranh tổng lực với hình thức chiến đấu hợp đồng quân binh chủng qui mô lớn. Vì vậy chỉ qua bộ quân cờ cũng thấy rõ cờ tư lệnh mang hơi thở thời đại và việc chơi cờ tư lệnh có ý nghĩa thế nào với nền quốc phòng toàn dân.
- Cờ tướng, vua cấm cung, sỹ cũng loanh quanh trong cung, tượng cũng loanh quanh bên này chiến tuyến để bảo vệ ngai vàng. Cờ tư lệnh, tư lệnh không chỉ bó chân trong hầm chỉ huy mà khi cần thiết cũng phải xông ra chiến trường để cùng quân sỹ giành chiến thắng.
- Cờ tư lệnh còn có hệ thống trận địa cao xạ có thể ăn cả quân mặt đất và ăn quân trên trời. Còn có cả tàu chiến, tên lửa hải dối hải trên tầu chiến để đối phó với chiến tranh trên biển.
-- Hình 4. Cách xếp quân cờ
IV. Các cách chơi CỜ TƯ LỆNH
Có ba cách chơi:
1. Chơi cơ bản
Việc bố trí quân cơ bản lúc đầu, hai bên công khai bố trí giống nhau theo quy định của luật chơi (như hình 4 trên).
2. Chơi nâng cao (sau khi đã chơi cơ bản thành thạo)
Hai bên theo ý đồ chiến thuật của mình, bí mật bố trí quân (có thể dùng bìa giấy để che giấu) và hoàn toàn tự do, phá cách, không nhất thiết bố trí như lối chơi cơ bản. Khi cuộc chơi bắt đầu mới lật cờ ngửa và tổ chức lực lượng căn cứ tình huống thực tế tìm ra lối đánh sao làm thất bại chiến lược của địch, diệt được tư lệnh đối phương.
3. Chơi theo dạng cờ người tại các lễ hội
V. Quy tắc chơi
1. Đi và ăn
- Công binh, bộ binh, cao xạ, dân quân “tóc dài” được đi tiến, đi lùi, đi ngang và ăn thẳng, nghĩa là di chuyển tung hoành dọc ngang theo trục bàn cờ từng đoạn một. Có thể đứng tại chỗ ăn mục tiêu trên biển cách một đoạn. Đặc biệt, “tóc dài” ngoài quy định trên còn được đi và ăn chéo từng đoạn một.
- Xe tăng đi và ăn thẳng dọc ngang theo trục từ một đến hai đoạn. Với mục tiêu trên biển, ăn theo quy định, nhưng được đứng tại chỗ, không phải thế chỗ.
- Pháo binh mặt đất, ngoài đi và ăn thẳng dọc ngang theo trục, còn được đi và ăn chéo 45 độ, từ một đến ba đoạn; được ăn vượt qua khối chắn. (Kiểu quân tượng trong Cờ tướng nhưng không bị kìm chân bên này chiến tuyến)… Pháo được phép đứng tại chỗ bắn và ăn quân đối phương trên biển trong khoảng từ một đến ba đoạn. Khi ăn quân trên bờ biển thì phải thế chỗ.
- Tên lửa phòng không được đi và ăn quân mặt đất, quân trên không theo vành đai hỏa lực có bán kính hai đoạn theo trục và một đoạn chéo 45 độ.
- Máy bay đi và ăn thẳng, ăn chéo 45 độ quân đối phương từ một đến bốn đoạn. Được phép bay vượt khối chắn. Được phép dừng lại thế chỗ ở nơi ăn quân đối phương hay trở lại ngay vị trí sân bay, để tránh bị đối phương tiêu diệt. Máy bay ăn máy bay của đối phương thì buộc phải thế chỗ. Máy bay sơ ý bay qua vành đai hỏa lực cao xạ và tên lửa phòng không của đối phương sẽ bị bắn cháy. Nếu mục tiêu của máy bay chủ đích diệt trận địa cao xạ và tên lửa phòng không đối phương thì cả hai đều bị tiêu diệt, tức là một đổi một.
- Tàu chiến, trên đó có cao xạ, pháo binh và tên lửa hải đối hải. Cao xạ theo nguyên tắc chung nêu trên. Khi tham chiến hợp đồng binh chủng, pháo trên tàu được đứng tại chỗ bắn và ăn các mục tiêu trên đất liền theo quy định đối với pháo binh mặt đất. Nếu pháo trên tầu ăn quân dọc bờ biển, không qua đất liền, thì phải thế chỗ. Tên lửa hải đối hải đi và ăn thẳng, ăn chéo từ một đến bốn đoạn mục tiêu trên biển và dọc bờ biển. Mục tiêu của tên lửa hải đối hải chỉ là tầu chiến và khi ăn phải thế chỗ. Tàu chiến có thể đi vào đoạn sông sâu phía ngoài đoạn có ngầm cạn.
- Tư lệnh được đi theo trục dọc ngang không hạn chế, miễn là không vướng khối chắn, nhưng khi ăn quân đối phương chỉ được ăn phạm vi một nấc. Tư lệnh không được đi chéo.
Hình 5. Cách đi và ăn quân
2. Quy tắc vượt sông
- Sông có hai đoạn ngầm (xem Hình 2 ), mọi phương tiện đều có thể vượt qua.
- Ngoài hai chỗ đó, còn lại là các đoạn nước sâu, chỉ xe tăng, bộ binh, dân quân tóc dài, tư lệnh và công binh đi qua được. Các phương tiện nặng như cao xạ, pháo binh, tên lửa phòng không muốn cơ động qua các đoạn nước sâu ấy thì phải theo sau công binh (đã bắc cầu), nhưng khi ăn quân đối phương bên kia sông, thì được phép qua luôn bất kỳ đoạn sông nào. Sai luật phải trở về chỗ cũ và mất lượt.
3. Quy tắc công sự
- Trên bàn cờ mỗi bên có 2 công sự (hình lô cốt). Chúng tạo thành sở chỉ huy của Tư lệnh.
- Công sự không cơ động và không ăn được quân đối phương.
- Công binh, xe tăng, pháo binh, máy bay… phá được công sự để diệt Tư lệnh đối phương. Tư lệnh khi cần vào ẩn nấp trong công sự.
4. Quy tắc vùng cấm trên không
- Cao xạ tạo ra vùng cấm trên không thành một hình tròn có cự ly bán kính bằng một đoạn thẳng, (vòng tròn nhỏ như hình 6).
- Tên lửa phòng không tạo được một vùng cấm hình tròn trên cự ly bán kính hai đoạn thẳng, (vòng tròn to). Ở góc chéo 45 độ, hỏa lực chỉ phát huy tác dụng trong phạm vi một đoạn).
- Dải hỏa lực phòng không lớn là của tên lửa phòng không.
- Dải hỏa lực phòng không nhỏ là của cao xạ trên bộ và trên tàu chiến tạo ra. Máy bay muốn oanh kích các mục tiêu sâu trong căn cứ đối phương phải dùng xe tăng bộ binh pháo binh tập trung tiêu diệt cao xạ và tên lửa. Mục tiêu số 1 là tên lửa phòng không. Nếu tiêu diệt được tên lửa phòng không thì máy bay có thể nhanh chóng oanh kích vào sở chỉ huy và các lực lượng phòng thủ của đối phương.
- Máy bay đối phương xâm phạm vùng cấm là bị cháy. Muốn qua lưới hỏa lực phòng không để phát huy sức mạnh của không quân, đối phương phải tập trung hỏa lực, xung lực của bộ binh, xe tăng, pháo binh thọc sâu tiêu diệt các mục tiêu cao xạ và đặc biệt tên lửa phòng không trước. Máy bay chủ định oanh kích vào trận địa cao xạ, tên lửa phòng không thì một đổi một.
Hình 6. Vùng cấm trên không
5. Quy tắc với Tư lệnh
- Tư lệnh không nhất thiết cứ ở trong hầm chỉ huy.
- Tư lệnh được phép thoát ra ngoài, kể cả sang bên đối phương để chỉ huy, để tham gia chiếu tư lệnh đối phương.
- Tư lệnh không được mặt đối mặt với tư lệnh đối phương. Bên nào sơ hở để lộ mặt trước thì bị tư lệnh bên kia ăn.
- Tư lệnh được đi theo trục không hạn chế, miễn là không vướng vật cản và chỉ được ăn quân đối phương từng đoạn một.
- Khi cấp bách Tư lệnh được đi thẳng vào công sự.
6. Quy tắc quân anh hùng
Quân nào có cơ hội trực tiếp chiếu Tư lệnh quân đối phương, buộc Tư lệnh phải chạy thì quân đó được phong quân anh hùng. Khoảng cách đi, ăn và điểm tính của quân anh hùng đều được cộng thêm một đoạn (10 điểm). Ví dụ: Bộ binh thường chỉ đi và ăn quân đối phương một đoạn, khi được là quân anh hùng thì được ăn quân đối phương từ một đến hai đoạn. Xe tăng thường đi và ăn quân đối phương một đến hai đoạn, xe tăng anh hùng được đi và ăn quân đối phương thêm một đoạn là ba đoạn… Đã là quân anh hùng thì đương nhiên được đi cả chéo 45 độ. Máy bay anh hùng trở thành máy bay tàng hình, tha hồ diệt cao xạ và tên lửa phòng không đối phương mà không bị rơi.
Bên phòng ngự, quân cuối cùng bảo vệ tư lệnh cũng được phong anh hùng và được hưởng qui định như trên. Vì vậy người chơi phải hết sức tỉnh táo với những qui định này.
7. Quy tắc tính điểm
Nếu chơi tính điểm thì căn cứ để tính điểm như sau:
Bộ binh, công binh, cao xạ, dân quân tóc dài: 10 điểm.
Xe tăng, tên lửa phòng không: 20 điểm.
Pháo binh: 30 điểm.
Máy bay: 40 điểm.
Tàu chiến trên có tên lửa, cao xạ và pháo binh được cộng tiêu chuẩn của ba thứ vũ khí: cao xạ 10 điểm + pháo 30 điểm + tên lửa hải đối hải 40 điểm = 80 điểm.
VI. Cách ghi nước đi khi chơi trên mạng
Quá trình thi đấu, nhiều khi cần phải ghi lại những nước cờ hay của mình và đối phương để nghiên cứu tìm ra quy luật và chiến thuật đấu hay, tìm ra nguyên nhân thắng thua.
Có thể có thư ký ghi trực tiếp trình tự quá trình các nước đi của hai bên từ đầu đến kết thúc ván cờ, để hỗ trợ cho trọng tài có được bằng chứng xác thực.
Cũng có thể tự mình nhớ và ghi lại sau khi chơi xuất thần có được nước cờ hay để tìm ra đấu pháp cho các ván cờ sau.
Một số ký hiệu đơn giản dễ nhớ có thể tận dụng:
- Ăn quân: @
- Đứng tại chỗ ăn @ K…@… (Không quân xanh đứng tại chỗ ăn quân, như bỏ bom)
@ H…@…(Hải quân đỏ đứng tại chỗ bắn vào đất liền)
- Máy bay bị cháy @” (Màu đỏ nét đậm) Ví dụ: K9,8@”P5,8 (K9,8 định ăn P5,8 nhưng sa vào vòng lửa cháy)
- Đi quân _ (gạch ngang dưới dài)
- Chiếu >
- Chiếu hết ^ ( Không chỉ chiếu hết tư lệnh, mà chiếu hết cả hải chiến, không chiến…)
- Một đổi một > <
- Bị thua !!
- Phong anh hùng H K B (Ký hiệu đậm nét)
- Nước cờ hay +
- Nước cờ quá hay ++
- Nước cờ dở -
- Nước cờ quá dở –
- Cờ hòa =
- Nước cờ nghi ngờ ?
- Sai luật $
VII. Ván cờ kết thúc như thế nào
A. Khi chơi theo thời gian, 10 hoặc 15 phút, trong giờ giải lao, cờ sẽ kết thúc khi đến giờ quy định và thắng thua tính theo số điểm, như trong quy tắc đã nói. Trong các cuộc thi có thể phân thắng bại qua ba hoặc năm ván, tính theo điểm, nếu không kết thúc từng chiến cuộc. Mỗi ván thường từ 10 đến 15 phút.
B. Khi chơi không khống chế thời gian:
- Kết thúc khi dừng chơi, thắng thua tính theo số điểm của các quân mỗi bên ăn được.
- Kết thúc khi trận không chiến kết thúc, nghĩa là khi một bên mất cả hai quân máy bay không còn sức chiến đấu trên không.
- Kết thúc khi trận hải chiến kết thúc, nghĩa là khi một bên mất cả hai quân tàu chiến không còn sức chiến đấu trên biển.
- Kết thúc khi chiến tranh cục bộkết thúc, nghĩa là khi một bên mất hết quân xe tăng, quân bộ binh, quân pháo binh, không còn sức chiến đấu.
- Kết thúc khi Tư lệnh bị bắt sống, bị chiếu hết đường thoái lui, hoặc Tư lệnh không còn quân.
Hải chiến, không chiến, chiến tranh trên bộ, bên thắng, ngoài số điểm tính theo số quân ăn được còn được thưởng 100 điểm . Riêng trận thắng tuyệt đối, diệt được tư lệnh, ngoài số điểm theo số quân ăn được còn được thưởng 200 điểm và người thắng được phong là Siêu Tư lệnh.
Quá trình chơi Cờ tư lệnh, có thể rút ra cách đánh sao cho hiệu quả, ít mất quân mà vẫn giành thắng lợi. Qua một thời gian, khi đã chơi thành thạo, người chơi cờ có thể rút ra các nước chơi, các thế cờ tối ưu.
Chơi Cờ Tư lệnh, không bị gò bó về bố trí quân và phát huy tối đa mưu trí, sáng tạo, quyết đoán, rèn luyện tài tổ chức lực lượng giành chiến thắng.
Khi đã chơi thành thạo, người chơi chuyển lên chơi nâng cao. Trong cách chơi nâng cao, hai bên bí mật bố trí đội hình của mình. Khi bắt đầu chơi mới cùng lộ đội hình, buộc người chơi phải nhanh chóng xử trí mọi tình huống.
… Phải nhìn cho rộng suy cho kỹ
Kiên quyết không ngừng thế tấn công
… Lạc nước hai Xe đành bỏ phí
Gặp thời một Tốt cũng thành công….
… Tấn công phòng thủ không sơ hở
Đại tướng anh hùng mới xứng danh.
Hồ Chí Minh
Hà Nội, ngày 15 tháng 5 năm 2012
Người sáng chế
Nguyễn Quí Hải
KHÁC NHAU CƠ BẢN GIỮA CỜ TƯ